هیپوپلازی مینای دندان چیست و چگونه درمان می‌شود؟

 

هیپوپلازی مینای دندان منجر به نازک شدن مینای دندان شده و آن را مستعد پوسیدگی می‌کند. در این نوشتار به عارضه هیپوپلازی مینا و روش‌های درمان و پیشگیری از آن می‌پردازیم.

 

هیپوپلازی مینای دندان که اصطلاحا آن را با نام دندان گچی می‌شناسیم، یک مورد از نقص مینای دندان است که تنها وقتی دندان‌ها هنوز در حال رشد هستند، برای فرد اتفاق می‌افتد. این نقص که می‌تواند هم دندان‌های شیری و هم دندان‌های دائمی فرد را تحت تاثیر قرار دهد، منجر به نازکی مینای دندان فرد شده و دندان‌ها را مستعد پوسیدگی می‌کند.

از علائم و نشانه‌های هیپوپلازی مینای دندان که معمولا در کودکان یا افراد بزرگسال دیده می‌شود، وجود لکه‌های سفید، فرورفتگی‌ها و شیارهای روی لایه بیرونی دندان‌ها است. اگر تمایل دارید درباره عارضه هیپوپلازی مینا بیشتر بدانید، در ادامه این مقاله از کلینیک باران رشت با ما همراه باشید.

 

هیپوپلازی مینای دندان چیست؟

اگر بخواهیم درباره عارضه هیپوپلازی مینا صحبت کنیم، بهتر است در ابتدا کمی با مینای دندان آشنا شوید. مینای دندان در نقش پوشش، از سطح خارجی تاج دندان محافظت کرده و از سخت‌ترین مواد کلسیفیه در بدن به شمار می‌رود. مینای دندان از دو قسمت آلی و معدنی تشکیل شده که هر دو قسمت توسط سلول‌های آملوبلاست ترشح می‌شوند.

 

ساخته شدن مینا در دو مرحله انجام می‌شود. در مرحله اول ساختمان مینا تشکیل شده و در مرحله دوم این ساختمان در معرض کلسیم‌گیری قرار می‌گیرد. در این راستا هرگونه عامل موضعی یا سیستمیک که در فرآیند تشکیل مینا دخالت کند، منجر به اختلالات و بی‌نظمی‌هایی در سطح مینای دندان می‌شود که آن را هیپوپلازی مینای دندان می‌نامند.

 

هیپوپلازی مینای دندان می‌تواند هم روی دندان‌های شیری و هم دندان‌های دائمی تاثیر گذاشته و آنها را درگیر کند. این عارضه در سطح خفیف، متوسط و یا شدید ممکن است رخ داده و فرد را درگیر نماید. اگرچه در موارد هیپوپلازی مینای خفیف، تنها چند شیار کوچک یا حفره در سطح مینا ایجاد می‌شود، اما در موارد شدیدتر شاهد حفره‌های عمیق و شیارهای افقی بسیار در سطح دندان فرد خواهیم بود.

 

 

علائم و نشانه‌های هیپوپلازی مینای دندان

اگرچه برخی از علائم و نشانه‌های این عارضه در فرد بیمار بسیار واضح و مشخص است، اما در مواردی تشخیص برخی دیگر از علامت‌ها مشکل بوده و تا بروز مشکلات بزرگ دندانی، ممکن است فرد متوجه وجود این عارضه نشود. هیپوپلازی مینای دندان منجر به نازک شدن مینای دندان شده و مشکلات زیر را موجب می‌شود:

 

ایجاد لکه‌های زرد مایل به قهوه‌ای (در نقاطی که لایه‌های زیرین عاج بدون پوشش باقی مانده‌اند.)

ایجاد نقاط سفید روی دندان

به‌وجود آمدن فرورفتگی، شیار و شکاف‌های باریک روی سطح دندان

حساس شدن دندان به موادغذایی سرد و گرم

ساییدگی غیرعادی دندان‌ها

آسیب‌پذیری بیشتر دندان در برابر اسید موجود در موادغذایی و نوشیدنی‌ها

بقای باکتری‌های مضر روی سطح دندان

افزایش آسیب‌پذیری دندان در برابر پوسیدگی و حفره‌های دندانی

انواع هیپوپلازی مینای دندان

عارضه هیپوپلازی مینای دندان معمولا به دو دلیل ژنتیک یا عوامل محیطی در فرد رخ می‌دهد که در ادامه هر یک را به اختصار توضیح می‌دهیم.

 

هیپوپلازی نوع ارثی

این نوع هیپوپلازی به نام آمیلوژنزیس ایم پرفکتا مشهور است و دندان‌های شیری و دائمی را درگیر می‌کند. در نقص ارثی مینا، مینای دندان یکی از سه مرحله مهم رشد خود را از دست می‌دهد. درواقع در این نوع هیپوپلازی، مینای دندان در یکی از مراحل شکل‌گیری، معدنی‌سازی و بلوغ دچار نقص می‌شود. در حالت هیپوپلازی ارثی، والدین هیچ راهکاری برای جلوگیری از این مشکل در فرزندان خود نداشته و تنها می‌بایست با مشاهده اولین علائم بروز بیماری در دندان‌های کودک خود به پزشک مراجعه کنند.

 

هیپوپلازی نوع محیطی

در هیپوپلازی نوع محیطی مینا و عاج دندان ممکن است دچار اختلال شوند. در دوران کودکی عوامل محیطی روی دندان‌‎های شیری و یا دائمی کودک تاثیر گذاشته و آنها را درگیر می‌سازند. به خاطر داشته باشید اگر هیپوپلازی مینای دندان در اثر عوامل محیطی در دوران رشد و نوزادی باشد تا حد زیادی قابل پیشگیری و کنترل است.

علت هیپوپلازی مینای دندان

نقص مینای دندان می‌تواند تحت تاثیر شرایط و عوامل ارثی و یا محیطی شکل بگیرد. مادر نقش بسیار مهمی در سلامت جنین و نوزاد دارد. چنانچه مادر با یکی از مشکلات زیر مواجه باشد، تاثیر مستقیمی در بروز هیپوپلازی مینای دندان نوزاد خود خواهد داشت.

 

برای مثال سوءتغذیه و کمبود ویتامین‌های A و C و به‌ویژه D در مادر، افزایش وزن، استفاده از سیگار و موادمخدر و یا وجود باکتری‌ها و عفونت‌های ویروسی نظیر سفلیس، سرخک، آبله‌مرغان و سایر بیماری‌هایی که ایجاد تب بالا می‌کنند، همگی در بروز هیپوپلازی مینای دندان نوزاد موثر هستند. علاوه براین زایمان طولانی مدت، نارس بودن نوزاد و یا بروز اسهال و استفراغ‌های طولانی مدت نیز در بروز این عارضه دخیل هستند. در نتیجه در این حالت مینای دندان کودکی که در حال دندان درآوردن است، نرم و تغییرشکل یافته خواهد بود. در کنار تمام این موارد چند علت موضعی نیز نظیر تروما، عفونت پری‌آپیکال دندان‌های شیری و جراحی‌های با تروژنیک نیز در به‌وجود آمدن عارضه هیپوپلازی مینا نقش دارند.

 

درمان هیپوپلازی مینای دندان

موفقیت درمان هیپوپلازی و روند آن به میزان شدت بیماری و سن بیمار وابسته است. برای مثال اگر کودکی دارید که اخیرا لکه‌های سفیدی روی دندان‌های او مشاهده می‌کنید، با مراجعه به دندانپزشک و استفاده از فلورایدتراپی موضعی می‌توانید تا مقدار زیادی از گسترش هیپوپلازی و پوسیدگی مینای دندان او محافظت کنید.

 

اگر شدت بیماری کم بوده و تغییر رنگ کمی در دندان رخ داده باشد، ممکن است دندانپزشک دندان فرد را با روش‌های حرفه‌ای سفید کند تا در کنار دیگر دندان‌ها، سالم و سفید به‌نظر برسد. در برخی از بیماران با کم شدن اثرات درمان اولیه، این نیاز در آنها به وجود می‌آید که دندان‌های خود را مرتبا با پراکسیدهیدروژن سفید کنند. اما در مشکلات جدی‌تر مانند پوسیدگی دندان و ایجاد حفره‌های قابل رویت، دندانپزشک مناطق آسیب‌دیده را تخلیه کرده و آنها را با مواد مناسب پر می‌کند.

 

چنانچه هیپوپلازی مینا تنها در بخش کوچکی از دندان رخ داده باشد، پر کردن مناطق آسیب‌دیده می‌تواند در کاهش حساسیت و درد دندان فرد تاثیر مهمی داشته باشد. اما در صورتی‌که شدت بیماری بیشتر بوده و کل دندان آسیب دیده باشد، با پر کردن مشکل به صورت کامل برطرف نمی‌شود؛ لذا دندانپزشک با استفاده از یک راه‌حل دائمی‌تر مثل گذاشتن تاج یا آنلی، مشکل پوسیدگی دندان فرد را اصلاح می‌کند.

 

به طور کل می‌توان گفت که در درمان هیپوپلازی مینای دندان و برطرف کردن پوسیدگی‌ها، دکتر با استفاده از روش‌هایی نظیر سیلان باند، پرکردن با کامپوزیت بر پایه رزین و پر کردن دندان با آمالگام، پوسیدگی‌ها را برطرف می‌سازد. به خاطر داشته باشید که پر کردن با رزین به دلیل شباهت زیادی که به رنگ طبیعی دندان فرد دارد برای برطرف کردن پوسیدگی دندان‌های جلو استفاده می‌شود، در حالی‌ که پرکردن با آمالگام به دلیل رنگ نقره‌ای مواد پرکننده، برای دندان‌های عقب ایده‌آل است. روکش کردن و میکروابریژن مینای دندان نیز از دیگر موارد درمان هیپوپلازی مینای دندان به شمار می‌روند.

 

این در حالی است که در موارد پیشرفته‌تر ممکن است لازم باشد که دندان به صورت کامل برداشته و یک بریج دندان یا کاشت دندان برای فرد انجام شود. کاشت دندان علاوه برآنکه با پر کردن جای خالی دندان از دست رفته و جلوگیری از جابه‌جا شدن دندان‌های دیگر به حفظ زیبایی لبخند فرد کمک می‌کند، باعث می‌شود که فرد راحت‌تر لقمه‌های غذای خود را بجود.

 

پیشگیری از ابتلا به عارضه هیپوپلازی مینا

برای پیشگیری از ابتلا به عارضه هیپوپلازی بهتر است در روز حداقل دو بار با مسواک نرم، دندان‌های خود را مسواک زده و با آب ولرم شستشو دهید. همچنین بهتر است مصرف موادغذایی قندی و اسیدی را تا حد امکان کم کرده و پس از مصرف آنها حتما دندان‌های خود را مسواک بزنید. به خاطر داشته باشید یکی از مهم‌ترین فاکتورها در درمان هیپوپلازی مینای دندان، تشخیص به‌موقع و زودهنگام آن است. پس بهتر است با دیدن اولین علائم این عارضه، سریعا به دندانپزشک مراجعه کنید تا از پیشرفت و گسترش آن جلوگیری به عمل آورید.

 

علاوه براین مصرف ویتامین‌های A و D و همچنین مصرف شیر، آب پرتقال و سبزیجات دارای برگ سبز در تقویت مینای دندان موثر هستند. از آنجا که در بسیاری از بیماران، این عارضه یک وضعیت مادام‌العمر است، در نتیجه بهتر است برای جلوگیری از پوسیدگی بیشتر، بهداشت دهان و دندان را به طور مداوم حفظ کنند. این افراد می‌توانند با داشتن مسواک و خمیردندان مخصوص و حفظ بهداشت مناسب و یک برنامه درمانی منظم، بیماری خود را کنترل کرده و از گسترش بیشتر آن در دندان‌های خود جلوگیری کنند.

 

در این نوشتار از کلینیک باران به بحث درباره عارضه هیپوپلازی مینای دندان پرداخته شد. با وجود آنکه مینای دندان محکم‌ترین ماده در کل بدن است، اما از آنجا که هیچ‌گونه سلول زنده‌ای ندارد، نمی‌تواند به صورت خودبه‌خود ترمیم شود. در نتیجه چنانچه خود یا کودک‌تان دچار این عارضه هستید بهتر است سریعا به دندانپزشک مراجعه کنید تا از پیشرفت آن جلوگیری شود.

 

خاطرنشان می‌شود کلینیک دندانپزشکی تمام دیجیتال باران، با بهره‌گیری از کادری مجرب و محیطی ایمن، هرگونه پوسیدگی ناشی از عارضه هیپوپلازی مینای دندان را درمان کرده و کمک می‌کند که فرآیند گسترش آن تا حد زیادی کنترل شود.